Sun’iy intellekt “pufagi” shishishda davom etar ekan, tanlab olingan kompaniyalar aksiyalari o‘sish salohiyatini saqlab qolishi ehtimoli yuqori

Sun’iy intellekt sohasi hozirda yirik investitsiya davrining o‘rtasida, va tahlilchilarga ko‘ra, bu jarayon bir necha yil davom etishi mumkin. Ushbu kengayishdan foyda ko‘rayotganlar faqatgina yirik texnologik kompaniyalar emas, balki uskunalar, infratuzilma va energiya yetkazib beruvchilardir.

Dell’Oro va Citigroup tadqiqotlariga ko‘ra, yirik texnologik kompaniyalar tomonidan sun’iy intellektga yo‘naltirilgan jami investitsiyalar 2029 yilga borib 2,8 trillion AQSh dollaridan oshishi mumkin. Ushbu sarmoyalarning asosiy qismi ma’lumot markazlarini qurish va modernizatsiya qilishga yo‘naltiriladi, ularning umumiy qiymati 1,2 trillion AQSh dollariga yetishi prognoz qilinmoqda.

Ushbu investitsiya davrining asosiy foydachilari yuqori tezlikdagi xotira ishlab chiqaruvchilar — SK hynix, Samsung va Micron Technology, Inc. (NASDAQ: MU). HBM4 va HBM4E standartlariga o‘tish kamida 2027 yilgacha yetkazib beruvchilar uchun daromad va foyda marjasining o‘sishini ta’minlashi kutilmoqda.

Shunga qaramay, AI investitsiya bumasining zaif tomonlari ham mavjud. Asosiy xavflarga energiya yetishmovchiligi, yuqori kapital xarajatlari, yirik mijozlarga yuqori darajada bog‘liqlik va uzoq qaytaruv davri kiradi. Xalqaro energetika agentligi (IEA) ma’lumotlariga ko‘ra, global ma’lumot markazlarining elektr energiyasi iste’moli 2030 yilga kelib ikki baravar ortib, 945 TWh ga yetishi mumkin, bu esa energiya infratuzilmasiga yiliga 500 milliard AQSh dollaridan ortiq investitsiyalarni talab qiladi.

Ushbu maqolada sun’iy intellektga yo‘naltirilgan global investitsiyalar bumasining sabablari, ma’lumot markazlari, yarimo‘tkazgichlar va energiya tizimlariga sarf-xarajatlarning keskin oshishi tahlil qilinadi. Bundan tashqari, ushbu tendensiyadan foyda ko‘rishi mumkin bo‘lgan, “Big Tech”dan tashqari kompaniyalar aniqlanadi. Alohida e’tibor Micron Technology, Inc. kompaniyasiga hamda AI rivojlanishining uning daromad o‘sishiga ta’siriga qaratilgan.

AI va Data Centre investitsiyalari bumining davom etishi

Sun’iy intellekt va uni qo‘llab-quvvatlaydigan infratuzilmaga global miqyosdagi sarf-xarajatlar o‘sishda davom etmoqda. IDC — axborot texnologiyalari va telekommunikatsiya bozoriga ixtisoslashgan global tadqiqot kompaniyasi — ma’lumotlariga ko‘ra, 2025 yilda dunyo bo‘ylab kompaniyalar AI uchun 307 milliard AQSh dollari sarflashlari kutilmoqda, bu raqam 2028 yilga kelib 632 milliard AQSh dollarigacha o‘sishi mumkin, ya’ni uch yil ichida ikki baravar ortadi.

Apparat darajasida, telekommunikatsiya va tarmoq infratuzilmasiga ixtisoslashgan tadqiqot kompaniyasi Dell’Oro tahlilchilarining fikricha, ma’lumot markazlarini qurish va yangilashga yo‘naltirilgan jami investitsiyalar 2029 yilga kelib 1,2 trillion AQSh dollariga yetadi. Bu yiliga o‘rtacha 21% o‘sish sur’atini anglatadi, 2025 yilda esa sarf-xarajatlar allaqachon 30% dan ko‘proqqa oshadi. Bunga, asosan, Amazon (NASDAQ: AMZN), Microsoft (NASDAQ: MSFT), Alphabet (NASDAQ: GOOG) va Meta (NASDAQ: META) kabi yirik “cloud” provayderlarining AI serverlariga kuchli sarmoyalari sabab bo‘ladi.

Alohida olinganda, Citigroupning prognozlariga ko‘ra, yirik texnologik kompaniyalarning AI investitsiyalari 2029 yilga borib 2,8 trillion AQSh dollariga yetadi, 2026 yilga kelib esa bu raqam 490 milliard AQSh dollarini tashkil etadi. Umuman olganda, ushbu baholar hozir

Investorlar e’tibori Micron Technology, Inc. kompaniyasiga qaratilmoqda

Micron Technology, Inc. (NASDAQ: MU) tobora ko‘proq investorlarning e’tiborini tortmoqda, chunki xotira (HBM/DRAM) AI texnologiyasi rivojlanishining muhim tarkibiy qismi va asosiy foyda oluvchilaridan biridir. TrendForce — yarimo‘tkazgich sanoati bo‘yicha tahlil kompaniyasi — ma’lumotlariga ko‘ra, xotira bozori uchta asosiy o‘yinchi: SK hynix, Samsung va Micron tomonidan nazorat qilinadigan oligopoliyadir.

Yuqori o‘tkazuvchanlikdagi xotira (HBM)ga talab tez sur’atlarda ortmoqda, va 2026 yilga kelib umumiy yetkazib berish hajmi 30 milliard gigabitdan oshishi mumkin.

2026 yilning ikkinchi yarmida HBM4 yangi sanoat standarti sifatida joriy etilishi kutilmoqda. Bu shuni anglatadiki, akseleratorlar xaridi hajmi sekinlashgan taqdirda ham, har bir plataning HBM miqdori ortishda davom etadi. Masalan, yangi avlod NVIDIA Blackwell akseleratorlari har bir platasida 192–288 GB HBM xotiraga ega bo‘ladi, bu esa H100 modelidagi 80 GB bilan solishtirganda ancha ko‘p. Bu to‘g‘ridan-to‘g‘ri HBM yetkazib beruvchilarining daromadi va rentabelligini oshiradi. Shu bilan birga, Micron o‘z mahsulot turlarini kengaytirmoqda: HBM3E 12-Hi 2025 yilda ishga tushiriladi, HBM4/HBM4E esa TSMC bilan hamkorlikda ishlab chiqilib, 2027 yilda bozorga chiqishi rejalashtirilgan. Ushbu o‘zgarishlar 2026–2027 yillargacha barqaror talabni saqlab qolishni anglatadi.

TrendForce hisob-kitoblariga ko‘ra, DRAM narxlari 2025 yilning 4-choragigacha o‘sishda davom etadi. Bundan tashqari, global ishlab chiqarish quvvatining bir qismi 2026 yilning birinchi yarmida HBM4 ishlab chiqarishga yo‘naltiriladi, bu esa DDR5 va server DRAM ta’minotidagi tanqislikni saqlab qoladi. Micron uchun bu server DRAM va HBM segmentlarida yuqori yalpi foyda marjalarini 2026 yil davomida saqlab qolish ehtimolini anglatadi, hatto NAND bozoridagi zaif tendensiyalar fonida ham.

Micron Technology, Inc. istiqbollari

Keyingi 12–18 oy ichida Micron server DRAM va HBM segmentlarida qulay narx va mahsulot muhitidan foyda ko‘rishi mumkin. Asosiy o‘sish omillari NVIDIA Blackwell akseleratorlariga o‘tish va HBM4 xotira yetkazib berishning boshlanishidir. Ushbu omillar kompaniya daromadi va rentabelligi uchun ijobiy fon yaratadi.

Uzoqroq istiqbolda, ya’ni 18–36 oy ichida, o‘sish 2025 yildagi cho‘qqidan keyin normallashishi mumkin, bu birinchi AI ma’lumot markazlari to‘yingan holatga yetgach, ta’minot va talab muvozanatlashishi bilan bog‘liq bo‘ladi. Ammo har bir akseleratorda qo‘llanilayotgan HBM hajmining ortishi hamda bozorning yuqori qiymatli HBM4 va HBM4E standartlariga o‘tishi o‘rtacha sotuv narxlarini (ASP) qo‘llab-quvvatlashi va mahsulot assortimentini yaxshilashi kutiladi.

Asosiy xavflarga yangi ma’lumot markazlarini elektr tarmoqlariga ulashdagi kechikishlar, yuqori moliyaviy xarajatlar tufayli “hyperscaler” kompaniyalarning kapital sarfini to‘xtatib turishi, shuningdek texnologik yutuqlar tufayli umumiy xotira talabining kamayishi kiradi.

Micron uchun asosiy ssenariy — bu keskin “boom” yoki “inqiroz” emas, balki 2025 yildagi tez o‘sishdan 2026–2027 yillardagi barqaror talab va o‘rtacha o‘sishga o‘tishdir. Micron sun’iy intellekt bozoridagi o‘sishdan asosan HBM va server DRAM yetkazib berish orqali foyda ko‘rishda davom etadi.

​​Energiya tanqisligi va ma’lumot markazlari AI o‘sishini sekinlashtirishi mumkin

AI investitsiya bumining davom etishiga asosiy tahdid texnologiyaning o‘ziga bo‘lgan ishonchsizlik emas, balki infratuzilmaning jismoniy cheklovlari — ayniqsa elektr energiyasi tanqisligi va ma’lumot markazlarini kengaytirish bilan bog‘liq muammolardir. Xalqaro energetika agentligi (IEA) ma’lumotlariga ko‘ra, 2030 yilga borib ma’lumot markazlari tomonidan global elektr energiyasi iste’moli ikki baravar oshib, 945 TWh ga yetadi. Uptime Institute tahlilchilarining fikricha, server stendlari tobora ko‘proq energiya iste’mol qilmoqda, shu bilan birga elektr ta’minoti va sovutish talablari ham kuchaymoqda.

Maslahatchi kompaniya Bain & Company hisobiga ko‘ra, hozirgi AI infratuzilmasini rivojlantirish sur’atini saqlab qolish uchun 2030 yilga borib har yili 500 milliard AQSh dollaridan ortiq investitsiya talab etiladi, buning uchun 100–200 GW yangi elektr quvvatlarini ishlab chiqarish kerak bo‘ladi. Bu nihoyatda yuqori talab bo‘lib, asosiy cheklovchi omilga aylanishi mumkin. Agar energiya infratuzilmasi talab ortishiga moslasha olmasa, yangi inshootlarning ishga tushirilishi kechikadi. Bu AI infratuzilmasiga bo‘lgan ehtiyojni yo‘qotmaydi, biroq uning kengayish sur’atini sekinlashtiradi.

Energetika sektoridagi AI’dan foyda ko‘radigan kompaniyalar

AI kengayishining asosiy cheklovi moliyalashtirish emas, balki energiya mavjudligidir. Shu sababli, elektr energiyasi ishlab chiqaruvchi kompaniyalar bu jarayonning asosiy foydachilaridan biri sifatida ajralib turadi. Elektr energiyasiga bo‘lgan talabning ortishi ushbu kompaniyalar uchun yuqori daromad va rentabellikni ta’minlashi mumkin, biroq dastlabki bosqichlarda ular quvvatni kengaytirish uchun kapital xarajatlarini oshirishga majbur bo‘ladi. Energetika sohasidagi asosiy foyda oluvchilar quyidagicha guruhlanadi:

• Sun’iy intellekt ma’lumot markazlari yuqori to‘plangan hududlardagi tartibga solinadigan elektr kompaniyalari:

Dominion Energy, Inc. (NYSE: D) – AQShdagi eng yirik ma’lumot markazlari klasteri joylashgan Virjiniya shtatidagi yetakchi elektr ta’minotchisi. Kompaniya ortib borayotgan talabni qondirish uchun tarmoq va ishlab chiqarish quvvatini kengaytirish maqsadida o‘nlab milliard AQSh dollari miqdorida investitsiyalar kiritmoqda. Ushbu xarajatlarning bir qismi davlat regulyatori tomonidan tasdiqlangan tariflar orqali qoplab olinadi.

Duke Energy Corporation (NYSE: DUK) Shimoliy va Janubiy Karolina hududlarida faoliyat yuritadi va ishlab chiqarish quvvatini kengaytirish bo‘yicha yirik loyihani tayyorlamoqda, jumladan kichik modul yadro reaktorlari (SMR) va energiya saqlash tizimlarini rivojlantirishni ham o‘z ichiga oladi. Kompaniya ichki baholariga ko‘ra, elektr energiyasiga bo‘lgan talab so‘nggi 15 yilga nisbatan sakkiz baravar tezroq o‘smoqda. Bunga AI ma’lumot markazlarining qurilishi, elektr transport vositalariga o‘tish va ishlab chiqarish sohasining tiklanishi sabab bo‘lmoqda. (https://www.reuters.com/business/energy/duke-energy-considers-nuclear-reactors-coal-extensions-carolinas-energy-plan-2025-10-01/)

Jorjiya shtatida Southern Company (NYSE: SO) tarkibiga kiruvchi Georgia Power Company (NYSE: GPJA) investitsiya rejasi (IRP) bo‘yicha regulyator tasdig‘ini oldi. Unga ko‘ra, kompaniya issiqlik energiyasi ishlab chiqarish quvvatining bir qismini saqlab qolgan holda, qayta tiklanadigan energiya manbalari va batareyalar ulushini kengaytiradi. Ushbu tashabbus AI ma’lumot markazlarining cho‘qqi yuklamalarini qondirishga qaratilgan.

• Korporativ toza energiya shartnomalari:

The AES Corporation (NYSE: AES) Microsoft va boshqa IT kompaniyalari bilan aniq ma’lumot markazlariga mo‘ljallangan uzoq muddatli kelishuvlarni faol tuzmoqda. Kompaniya ushbu mijozlarning ehtiyojlarini qondirish uchun qayta tiklanadigan energiya va energiya saqlash loyihalari portfelini kengaytirmoqda.

NextEra Energy, Inc. (NYSE: NEE) — AQShdagi eng yirik qayta tiklanadigan energiya va elektr uzatish infratuzilmasi ishlab chiquvchilaridan biri — investorlar uchun taqdimot materiallarida ma’lumot markazlaridan ortib borayotgan talab investitsiya o‘sishini tezlashtirishini aniq ta’kidlaydi. AES va NextEra ikkisi ham yirik korporatsiyalar o‘zlarining AI va “cloud” inshootlarini doimiy toza energiya bilan ta’minlashga intilayotgan bir paytda kengroq dekarbonizatsiya tendensiyasidan foyda ko‘radi. (https://www.investor.nexteraenergy.com/~/media/Files/N/NEE-IR/news-and-events/events-and-presentations/2025/2025-09-02%20September%20Investor%20Deck.pdf)

• Deregulyatsiya qilingan bozorlaridagi mustaqil energiya ishlab chiqaruvchilar:

Constellation Energy Corporation (NASDAQ: CEG) — AQShdagi eng yirik xususiy yadro elektr stansiyalari operatori. Ma’lumot markazlarining ishonchli, karbon-neytral elektr energiyasiga bo‘lgan ortib borayotgan talabi yadro energiyasining strategik ahamiyatini kuchaytirmoqda, ayniqsa, bu soha federal soliq imtiyozlari bilan qo‘llab-quvvatlanayotgan bir paytda.

Vistra Corp. (NYSE: VST) — Texasdagi yirik elektr yetkazib beruvchi kompaniya bo‘lib, u gaz yoqilg‘isida ishlaydigan ishlab chiqarish quvvatlariga va AQShdagi eng yirik energiya saqlash tizimlaridan ba’zilariga egalik qiladi, shu jumladan Kaliforniyadagi loyihalarni ham o‘z ichiga oladi. Infratuzilma talabining oshishi va tarmoqdan foydalanish darajasining ortishi ishlab chiqarish marjalarini kuchaytirib, batareya saqlash tizimlarining foydaliligini oshirmoqda.

AI investitsiyalarining o‘sishi haddan tashqari “qizib ketish” xavfiga qaramay davom etmoqda

Sun’iy intellekt “pufagi” yuzaga kelishi haqidagi bahslar davom etayotgan bo‘lsa-da, yetakchi tahliliy va investitsion kompaniyalar sohada kapital xarajatlar o‘sishini kutishda davom etmoqda. 2026 yilda o‘sish sur’ati 2025 yildagi yuqori darajalarga nisbatan sekinlashishi mumkin bo‘lsa-da, umumiy tendensiya ijobiyligicha qoladi.

Barclays hisob-kitoblariga ko‘ra, AI infratuzilmasiga investitsiyalar tezlashishda davom etmoqda. Bank qayd etishicha, Microsoft, Amazon va Google kabi yirik “hyperscaler” kompaniyalarning kapital xarajatlari tez o‘smoqda, ammo bu asosan mustahkam moliyaviy asoslar bilan qo‘llab-quvvatlanmoqda, chunki ko‘p hollarda bu sarmoyalar qarz yoki tashqi kapital emas, balki operatsion pul oqimlari orqali moliyalashtirilmoqda. Bu investitsiya siklini yanada barqaror qiladi.

Barclays ehtimoliy sekinlashuv ta’sirini baholash uchun stress-testlar o‘tkazdi. Ehtiyotkor ssenariyga ko‘ra, yiliga 30% o‘sish o‘rniga, ma’lumot markazlariga yo‘naltirilgan investitsiyalar ikki yil ichida 20% ga kamayishi mumkin. Bunday holatda, S&P 500 kompaniyalarining foydalari 2026 yilda 3–4% ga, 2027 yilda esa qo‘shimcha 1,5% ga pasayishi mumkin. Bank bu ssenariyni asosiy emas, balki muqobil variant sifatida ko‘radi.

Barclays aniqlagan asosiy cheklovlardan biri — mavjud quvvat va elektr energiyasi yetishmasligidir. Bu loyihalarning amalga oshirilishini kechiktirishi va qurilish muddatlarini uzaytirishi mumkin, ayniqsa AI klasterlaridan kuchli talab mavjud bo‘lgan sharoitda. Bank fikricha, yirik “hyperscaler” kompaniyalardagi quvvat yetishmovchiligi kamida 2026 yil boshigacha saqlanib qoladi.

Umuman olganda, Barclays o‘zining asosiy taxminini saqlab qolmoqda: AI sikli keyingi 12–24 oy ichida jadal sur’atlarda davom etadi, ehtimoliy sekinlashuv yoki normallashuv esa keyinroq, lekin yaqin vaqtda emas va keskin shaklda yuz bermaydi.

AI investitsiya sikli va uning xatarları

AI investitsiya sikli hozir quyidagicha ishlaydi: AI hisoblash quvvatining yirik iste’molchilari — masalan, OpenAI va boshqa AI model ishlab chiquvchilar — qiymat zanjirining yuqori qismida joylashgan. Ularning ostida esa tizimning ishlashini ta’minlaydigan kompaniyalar tarmog‘i mavjud. Microsoft, Amazon, Alphabet, Oracle va CoreWeave kabi “cloud” provayderlar ma’lumot markazlarini quradi. NVIDIA, Broadcom va boshqalar kabi apparat ishlab chiqaruvchilar akseleratorlar, chiplar va tarmoq komponentlarini yetkazib beradi. Banklar, investitsiya fondlari va davlat idoralari kapital va subsidiyalar bilan ta’minlaydi.

Bitta yirik shartnoma butun zanjirda zanjiraviy reaksiya keltirib chiqarishi mumkin. Masalan, NVIDIA va OpenAI OpenAI infratuzilmasi uchun 10 GW gacha NVIDIA tizimlarini joylashtirish bo‘yicha strategik hamkorlikni e’lon qildi, NVIDIA esa loyihani qo‘llab-quvvatlash uchun 100 milliard AQSh dollarigacha investitsiya kiritishni rejalashtirmoqda. Natijada, “cloud” kompaniyalar barqaror daromad oqimlariga ega bo‘ladi, ular ushbu oqimlardan foydalanib moliyalashtirishni jalb qiladi va infratuzilma qurishni boshlaydi. Apparat ishlab chiqaruvchilar oldindan to‘lovlar oladi va ishlab chiqarishni kengaytiradi. Investorlar daromad o‘sishini ko‘rib, kompaniyalar qiymatini oshiradi, bu esa navbatdagi moliyalashtirish raundini osonlashtiradi. Sikl shu tariqa takrorlanadi.

Ushbu tuzilma real talab mavjudligi sababli ishlaydi: AI modellari treningi va joylashtirilishi ulkan hisoblash resurslarini talab qiladi, korporatsiyalar va hukumatlar esa AI joriy etilishini tezlashtirish uchun to‘lashga tayyor. “Hyperscaler”lar kuchli operatsion pul oqimlari yaratadi, bu ularga yirik investitsiyalarni moliyalashtirish imkonini beradi. Bundan tashqari, texnologiya tez rivojlanadi — har 12–24 oyda yangi GPUlar, HBM4 kabi xotira standartlari, 800G yoki 1.6T kabi tarmoq yechimlari paydo bo‘lib, doimiy yangilanishlarni rag‘batlantiradi. Nihoyat, masshtab effekti siklni kuchaytiradi: AI klasterlari qanchalik katta bo‘lsa, birlik xarajatlari shunchalik past, kirish to‘siqlari esa raqobatchilar uchun shunchalik yuqori bo‘ladi.

AI investitsiya siklidagi asosiy xatarlar:

• Return on investment

Agar AI xizmatlari daromadi yetarlicha tez o‘smay, xarajatlar esa keskin ortishda davom etsa, investitsiya modeli izdan chiqishi mumkin. Xavotir belgilariga obuna o‘sishining sekinlashuvi, kam foydalanilayotgan ma’lumot markazlari, tariflarning qayta ko‘rib chiqilishi va qaytaruv muddatlarining uzayishi kiradi.

• Cost of capital and debt

Agar qarz olish qiymati oshsa — masalan, Federal zaxira tizimi monetar siyosatni qat’iylashtirsa — yoki moliyalashtirishga kirish imkoniyati yomonlashsa, qurilish va xaridlar qimmatlashaadi. Mavjud loyihalar ehtimol yakunlanadi, biroq yangilari keyinga surilishi mumkin.

• Electricity and connectivity

Hamma hududlarda ham yetarli quvvat, podstansiyalar, uzatish liniyalari yoki serverlarni sovutish uchun suv mavjud emas. Agar yangi obyektlarni tarmoqqa ulab bo‘lmasa, qurilish sekinlashadi, buyurtmalar kechiktiriladi va vaqtinchalik (ko‘pincha qimmat) yechimlar qo‘llanadi, bu esa rentabellikka bosim o‘tkazadi.

• Dependence on a handful of players

Talab bir nechta yirik kompaniyalarda jamlangan. Agar ular daromadning sustlashuvi yoki ustuvorliklarning o‘zgarishi sababli bir vaqtda sarmoyalarni kamaytirsa, bu ta’sir tezda butun ta’minot zanjiri bo‘ylab — GPU va xotira yetkazib beruvchilardan tortib ma’lumot markazi quruvchilarigacha — yoyilib, kompaniyalar qiymatlarida keskin tuzatishlarni keltirib chiqarishi mumkin.

• Operational risks.

Yirik oldindan to‘lovlar ayrim yetkazib beruvchilar uchun ta’minot “bo‘g‘inlari”ni va vaqtinchalik tanqisliklarni keltirib chiqaradi, bu esa ta’minot talabga yetib borguncha olinadigan yuqori foydalarni yuzaga keltiradi. Boshqa xatarlar qatoriga ishlab chiqarishdagi muammolar (sifat, yetkazib berish muddati) hamda logistika kutilmaganda izdan chiqishi mumkin bo‘lgan tartibga solish yoki eksport cheklovlari kiradi.

Hisob ochish

Disclaimer: Ushbu maqola AI vositalari yordamida tarjima qilingan. Asl inglizcha matn ma’nosini saqlashga harakat qilingan bo‘lsa-da, ba’zi noaniqliklar yoki tushib qolgan joylar bo‘lishi mumkin; shubha tug‘ilganda asl manbaga murojaat qiling.